Ақмола облысы
Бурабай ауданы
Веденовка орта мектебі
Усманова Мадина Махметовна
5 сынып. Әдебиет.
Тақырыбы: Тұрмыс – салт жырлары.
Сабақтың мақсаты: оқушыларға тұрмыс – салт жырлары туралы түсінік беру, тұрмыс – салт жырларының түрлері, ерекшіліктері туралы түсіндіру.Теориялық материалдарды дұрыс пайдалануға үйрету. Мәтінді мазмұндай білу, баяндау дағдыларын дамыту, тіл байлықтарын, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Халық мұрасына аялауға баулу, төрт түлікті қадірлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа білімді игеру сабағы..
Сабақта қолданылатын әдіс- тәсілдер:мәнерлеп оқу, салыстыру, топпен жұмыс, баяндау.
Көрнекілігі: тірек сызбалар, суреттер, қосымша материалдар.
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін түсіндіру.
ІІІ. Жаңа сабақ:
- Оқулық мәтінімен жұмыс.
- Мәтін бойынша берілген сөздікпен жұмыс:
Тұрмыс-тіршілік – быт, существование
Кәсіп – промысел
Төрт түлік мал – четыре вида домашнего скота
Ие – хозяин
Сәндік – красота
Табыну – преклоняться
Мырзалық - щедрость
Т.б. сөздер.
А) лексикалық жұмыс орындау:
|
Сөздер
|
синонимдер
|
антонтмдер
|
|
Тұрмыс-тіршілік
|
өмір
|
өлім
|
|
Байлық
|
|
|
|
Пайда
|
|
|
|
Жеңілдету
|
|
|
|
Міну
|
|
|
|
кәсіп
|
|
|
Ә) өз қалаулары бойынша сөз, сөз тіркесі, сөйлем құрастыру.
3. Оқулықтың тапсырмасын орындау. Мәтінге сүйене отырып, сұрақтарға жауап беру:
- Тұрмыс – салт жырларында не суркеттеледі?
- Тұрмыс – салт жырларына қандай өлең- жырлар жатады?
- Төрт түлік малға не жатады?
- Төрт түліктің иесін атай аласың ба?
- Төрт түлік малға арналған жырлардың ерекшеліктері қандай? Орыс әдебиетінде малға арналған жырлар бар ма?
- Қалай ойлайсың, тұрмыс – салт жырлары қазір қолданыла ма?
- Топпен жұмыс.
Мәтінге тірек сызба құрастыру. Әр топ өз нұсқасын қорғап шығуы керек.
Тұрмыс- салт жырлары
Еңбек және шаруашылық Әдет- ғұрыпқа байланысты
кәсібіне байланысты
Төрт түлік мал, жануарлар, Шілдіхана өлеңдері, тойбастар, сыңсу, беташар,
Аңшылық туралы өлуңдер жар-жар, қоштасу, жоқтау, көңіл айту, т.б.
Мен наурыз жырлары
І V. Төрт түлік туралы түсінік беру
Оқулықпен жұмыс.
- Төрт түлік туралы өлеңдерді мәнерлеп оқу.Хрестоматия материалдарын да кеңінен пайдаланып, берілген кестені толтыру.
- Кестену толтыру:
|
Төл атауы
|
Төл енесі
|
Төлді шақыру
|
|
|
|
|
V. Сабақты бекіту.
Оқыған материалдар бойынша тірек сызбаны толтыру ұсынылады:
Тұрмыс- салт жырларына
қандай түсініктер енеді?
VI.Сабақты қорытындылау, бағалау.
|
Түлік атауы
|
Төл атауы
|
Не істейді?
|
|
түйе
|
бота
|
Маң-маң басады, шудаларын шаң басады, екі өркешін қом басады, төрт аяғын тең басады. Тілін тікен теспейді, алаботаны жейді, үйді жүктейді.
|
- Интерактивті тақтада:
Төрт түлікке қатысты тыйым сөздерді естеріңе сақтап алыңдар! Айдарымен тыйым сөздер көрсетіледі, оқушылар дауыстап оқиды, мұғалімнің көмегімен мағынасы түсіндіріледі.
- Малға дауыс көтеріп ұрсуға, балағаттап тіл тигізуге болмайды – иесі (пірі) өкпелейді.
- Малдың алдынан бос ыдыспен шығуға болмайды.
- Мал қораның сыртында және ішінде ысқырмайды.
- Жатқан малдың үстінен аттамайды.
- Жас малдың тістерін санамайды.
- Күн батқанан кейін қорадан мал шығаруға болмайды.
- Малды аяқпен теппейді.
- Жас ботаны бірден көзге түсірмейді. Ол бір ай шымылдықтың немесе ши қораның ішінде ұсталады.
- Қой боздап жатқанда біреуге мал сыйламайды және сатпайды.
- Мал сауғаннан кейін қол жумай, бөтен адаммен қол беріп амандасуға болмайды.
- Сөздік жұмысы
Тыйым – запрет
Ұрсу – ругать
Өкпелеу – обидеться
Ысқыру – свистеть
Күн батқаннан кейін – после заката
Көзге түсірмеу – не показывать
Бөтен –чужой
Дауыс көтеру – повышать голос
Балағаттау, тіл тигізу – оскорбить
Бос ыдыс – пустая посуда
Аттамау- не перешагивать
Тебу – пнуть
Шымылдық – занавеска
Қол беріп амандасу – здороваться за руку
VIІ. Үй тапсырмасы: Өздеріне ұнаған өлеңдерін жаттау, кез келген бір түлік туралы толық мәлімет жинап, шығармашылық жұмыс тапсыру.
VIIІ. Рефлексия
| 
