|
|
Менің күн тәртібім. Барыс, табыс септік.
Нургалиева Рашида Радиковна
БҚО, Орал қаласы, №9 ОЖББМ
Қазақ тілі және әдебиет пәнінің мұғалімі
Сабақтың тақырыбы: Менің күн тәртібім. Барыс, табыс септік.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Күн тәртібі кестесімен таныстыру; Барыс, табыс септіктер туралы түсінік беру;
Дамытушылық: Мәтін арқылы ауызекі тілде сөйлеуге дағдыландыру;
Тәрбиелік: Уақытты дұрыс үнемдеуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: оқулық, тақта, суреттер.
Сабақтың типі: білім беру, ауызекі тілде сөйлету
Сабақтың формасы: жеке, ұжымдық жұмыс
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру (амандасу, түгендеу, сабақ жоспарымен таныстыру)
II. Үй тапсырмасы: 5-7 тапсырма
ІІІ.Жаңа сабақ
1.Сабақ сөздік жұмысымен басталады:
а) ояну-просыпаться
шешіну-раздеваться
серуендеу-гулять
орындау-выполнять
кесте-график
ауысым-смена
біраз-немного
ұйықтар алдында-перед сном
б) жаңа сөздермен сөз тіркесін, сөйлемдер құрау
2. Тірек сұрақтарға жауап алу арқылы оқушыларды сөйлету:
- Сен сағат нешеде оянасың?
- Таңертеңгі асты нешеде ішесің?
- Мектепке дейін немен барасың?
- Мектепте сабақ нешеде аяқталады?
- Қай уақытта үйге келесің?
- Қанша уақыт үй тапсырмасын орындайсың?
3. Таблица арқылы тәуелді септеу туралы түсіндіру.
Септіктер Тәуелдік жалғаудың I,II жақтарынан кейін Тәуелдік жалғаудың III жағынан кейін
Атау септік
Ілік септік -ның, -нің , -ның, -нің
Барыс септік -а, -е, -на, -не
Табыс септік -ды, -ді , -н
Жатыс септік -да, -де, -нда, -нде
Шығыс септік -нан, -нен ,-нан, нен
Көмектес септік - мен -, -мен
Направительно-дательный падеж (барыс септік) соответствует русскому дательному падежу без предлога и с предлогом.
Қазақ Русский Вопрос
Әсия-ға Асие кімге?
мүғалім-ге учительнице кімге?
Алматы-ға в Алмату қайда?
Отвечает на вопросы кімге? ((к) кому?, за кем?), неге? ((к) чему?, за чем?), қайда? (куда?) и описывает направление или цель действия.
Направительно-дательный падеж (барыс септік) имеет следующие окончания: -ға (-ге), -қа (-ке), -на (-не), -а (-е).
Қазақ Русский Окончание
Москва-ға (қайда?) в Москву (куда?) -ға
дәптер-ге (қайда?) в тетрадь (куда?) -ге
Марат-қа (кімге?) Марату (кому?) -қа
Есет-ке (кімге?) Есету (кому?) -ке
қыз-ы-на (кімге?) его девушке (кому?) -на
жәрдем-і-не (неге?) за его помощью (за чем?) -не
ат-ың-а (неге?) к твоему имени ( к чему?) -а
үй-ің-е (қайда?) в твой дом (куда?) -е
В казахском языке направительно-дательный падеж (барыс септік) обозначает:
1. Направление: ауыл-ға (в аул), мектеп-ке (в школу), уй-і-ңе (домой).
2. Цель: Сүтке бар. (Иди за молоком). Дүкенге нан-ға бар (Иди за хлебом).
Командировка-ға кетті. (Уехал в командировку)
3. Цену предмета: Қантты, бір сом-ға алдым. (Я купил сахар за рубль).
Пальтоны жүз сом-ға алдым (Я купил пальто за сто рублей).
Слово оканчивается на Пример Аффикс
• гласный -а, -ә, -е, -и, -у, -ы, -і, -ю, -я(кроме -ы и -і в случаях притяжательной формы З-го лица)
• сонорный согласный -й, -л, -м, -н -ң, -р, -у (кроме -м и -ң в случаях притяжательных форм 1-го и 2-го лица ед. числа)
• звонкий согласный -ж, -з алу-ға (неге?)
чтобы взять (зачем?)
сөйлеу-ге (неге?)
чтобы поговорить (зачем?) -ға/-ге
• глухой согласный -к, -қ, -п, -с, -т, -ш
• звонкий согласный -б, -в, -г, -ғ, -д қонақ-қа (кімге?)
гостю (кому?)
жігіт-ке (кімге?)
парню (кому?) -қа/-ке
• -ы/-і, -сы/-сі в случаях притяжательной формы З-го лица
хат-ы-на (қайда?)
в её письмо (куда?)
шелег-і-не (қайда?)
в её ведро (куда?) -на/-не
• -м/-ым/-ім, -ң/-ың/-ің в случаяхпритяжательных форм 1-го и 2-го лица ед. числа
ата-м-а (кімге?)
моему дедушке (кому?)
шеше-ң-е (кімге?)
твоей маме (кому?) -а/-е
Винительный падеж (табыс септік) казахского языка по своему значению соответствует русскому винительному падежу без предлога и в предложении выступает в качестве прямого дополнения.
Винительный падеж (табыс септік) отвечает на вопросы: кімді? кімдерді? (кого?), нені? нелерді? (что?).
Қазақ Русский Вопрос
аудитория-ны аудиторию нені?
газет-ті газету нені?
студент-ті студента кімді?
Алма-ны Алму кімді?
Существительные в винительном падеже (табыс септік) принимают окончания -ды (-ді), -ты (-ті), -ны (-ні), -н:
1. Если конечный звук слова звонкий -у/-ю, -ж/-з или сонорный -й, -л, -м, -н, -ң, -р, -у, то к нему прибавляются окончания -ды/-ді.
Қазақ Русский
нан-ды кес режь хлеб
Ол пияз-ды кесіп жатыр Она режет лук
үй-ді көр осмотри дом
Олар кілем-ді жасап отыр Они делают ковёр
2. Если конечный звук слова глухой согласный -к, -қ, -п, -с, -т, -ш или оканчивается на звонкий согласный -б, -в, -г, -ғ, -д, то к нему прибавляются окончания -ты/-ті.
Қазақ Русский
Бақыт-ты көрдім Я видел Бахыта
Досан ағаш-ты балтамен жарды Досан забил молотком гвоздь
Ермек-ті шақырдым Я пригласил Ермека
Лиза сүт-ті дүкеннен алды Лиза купила в магазине молоко
3. Если конечный звук гласный -а, -ә, -е, -и, -ы, -і, -я (кроме -ы и -і в случаях притяжательной формы 3-го лица), то к нему прибавляются окончания -ны/-ні.
Қазақ Русский
Сәуле телеграмма-ны почтаға апарды Сауле отнесла на почту телеграмму
Мен тапсырма-ны жасап отырмын Я делаю задание
Мен дәрі-ні жасап отырмын Я делаю лекарство
Ол терезе-ні ашты Он открыл окно
4. В случаях 3-го лица формы принадлежности к нему прибавляется окончание -н.
Қазақ Русский
Айман маған дәптері-н берді Айман дала мне свою тетрадь
Программист саған скрипті-н жазды Программист написал тебе скрипт
Олар мұғалімі-н ықыласпен тыңдап отыр Они внимательно слушают учителя
III. Жаңа тақырыпты бекіту тапсырмалары.
1-тапсырма. Суреттер бойынша әңгіме құраңдар. (Күн тәртібі бейнеленген суреттерге қарап әңгіме құрайды)
2-тапсырма. Сурет бойынша өз күн тәртібі туралы әңгімелеу.
3-тапсырма. «Менің күн тәртібім» мәтінін оқып, мәтін желісі бойынша әр оқушы өзі туралы әңгіме жазады, бір-екі оқушыға дауыстатып оқытуға болады.
4-тапсырма. Сөз тіркестерін дұрыс құрап,орыс тіліне аударыңдар.Сөйлемдер құраңдар.
IV. Сабақты қорыту:
Сөйлемдерді етістіктермен аяқтау арқылы:
Мен таңертең ....
Беті-қолымды ....
Тісімді жақсылап ....
Сосын таңғы асты ....
Мектепке көлікпен....
Сабақтан бірде ....
Үйге екіде ....
Түскі асымды ....
Демалып біраз ....
Содан ертеңгі сабақты ....
Сағат онда ұйқыға ....
V. Үйге тапсырма: 67-бет. 3-тапсырма. Сөйлемдерді дұрыс құраңдар.
VI. Оқушылардың жауабын, білімін бағалау.
*************************
Нургалиева Рашида Радиковна
БҚО, Орал қаласы, №9 ОЖББМ
Қазақ тілі және әдебиет пәнінің мұғалімі
Сабақтың тақырыбы: Нәтиже сабақ. «Қыс мезгілі»
Сабақтың мақсаты:
Біліміділік: тақырып бойынша жаңа сөздерді игерту, сөздік қорын байыту, зат есімді қайталап отырып кім?,не?, кімдер?, нелер? Сұрақтарын дұрыс пайдалануға, жалпы мен жалқы, есідерді ажырата білуге үйрету.
Дамытушылық: Оқушылардың мәнерлеп оқу дағдыларын дамыту.Ой-өрісін, логикалық ойлау қабылетін дамыту, сөздік қорын кеңейту.
Тәрбиелік: Оқушылардың қазақ тіліне, туған жеріне, табиғатына деген аялы көзқарастарын қалыптастыру
Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, Венн диаграммасы.
Көрнекілігі: карточкалар.
Сабақтың барысы:
І . Ұйымдастыру бөлімі. Сәлемдесу
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Зат есім дегеніміз не?
Жалпы зат есімге мысал келтір.
Жалқы есім дегеніміз не?
Деректі зат есім дегеніміз не?
Дерексіз зат есімдерге мысал айт?
Дара зат есім, күрделі зат есімдерге мысал келтір.
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың мақсатын түсіндіру. Оқушылар өткен сабақ бойынша қыс тақырыптарына байланысты тақтада ілінген мақал-мәтелдерді аяқтайды.
1. Қыстың көзі- қырау
2. Қыстың қамын жазда ойла
3. Мезгіл жетсе, мұз ерір
ІV. Сөйлесім. Диалог
-Қазір қай мезгіл?
-Қыс айларын ата?
-Қыста ауа райы қандай болады?
-Желтоқсанда күн мен түн қалай өзгереді?
-Қыстың ең суық айы қандай?
-Қыста жер бетін не басады?
VІ. Сөздікпен жұмыс.
Аяз-мороз
Сырғанау-кататься
Шана- санки
Шаңғы-лыжи
VII. Мәтінмен жұмыс.
Сыныптағы 18 оқушыны 3 топқа бөлу:
-Балалар, қазір біз топтарға бөлінеміз, ол үшін 18 оқушы «Желтоқсан», «Қаңтар», «Ақпан» деп 3 топқа бөлінеді.
VIII.Өтілген 3 мәтін бойынша жұмыс жасату.
1-топ.Мәтіннен кім? Не? сұрақтарға жауап беретін сөздерді табу.
2-топ.Мәтіннен жалпы жалқы есімді табу
3-топ.Деректі, дерексіз зат есімді анықтау.
1-мәтін.
Қыс түсті. Жерді қалың қар жапты. Шешем маған тон мен құлақшын сатып әперді. Ал, етігім ескі болғанмен , жылы. Әжем Дәурен екеумізге жылы қолғап тоқып берді. Біз ініміз екеуміз мектепке барамыз, ал Әмина «Балбөбек» балабақшасына барады.
2-мәтін.
Қазір қыстың ортасы. Қар жауып тұр. Өзен бойы мен көл жағалауын жабайы үйректер қыстайды. Аязды күндерде көкке көтерілген үйректер аспан аясында ғажайып сиқырдай көз тартады.
3-мәтін.
Қыс желтоқсан айынан басталады, ол жылдың соңғы айы.Адамдар қыстыгүні жылы киінеді. Өзен, көлдердің бетіне тұрған мұз қалыңдайды. Көгілдір мұз айдындарында үлкендер де, балалар да коньки теуіп, шаңғымен сырғанайды.
ІХ. Мәтін көлеміне қарай 5-7 минут уақыт беріледі.
Х.Дәптермен жұмыс
Карточкалар
№ Мысалдар Жалпы есім Жалқы есім Деректі зат есім Дерексіз зат есім
1. Әке + +
2. Мұхтар Әуезов + +
3. Достық + +
4. Домбыра + +
5. Саудагер + +
6. Өнер + +
7. Қарағанды + +
8. Жігіттер + +
9. Дәріхана + +
10. Әке-шеше + +
11. Арман + +
12. Шекарашы + +
ХІ. Венн диаграммасы
ХІІ.Сабақты қорытындылау
ХІІІ. Бағалау
ХІХ. Үйге тапсырма. Қыс мезгілі.
|
| Категория: Уроки | Добавил: Рашидок (14.04.2015)
| Автор: Нургалиева Рашида Радиковна E
|
| Просмотров: 3848
| Рейтинг: 2.0/1 |
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи. [ Регистрация | Вход ] |
|
|
