Интеллектуалды-танымдық сайыс сабақ
«Тапқыр достар».

Мақсаты: Оқушылардың зеректік қабілеттерін дамытып, ой өрісін кеңейту, білімге құштарлығын арттыру, озық ойлы топты анықтау.
Дамытушылық: Оқушылардың дүниетанымын, білімге қызығушылығын артыру, ойды жүйелеу қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Өз мүмкіндігін дұрыс пайдалана алатын зерделі тұлғаны тәрбиелеу.
Барысы:
1. Ұйыымдастыру кезеңі: Оқушылар екі топқа бөліп отырғызыады.
Мұғалім: Құрметті ұстаздар, оқушылар! Бүгін «тапқыр достар» атты интелектуалды-танымдық сайыс- сабағына қош келдіңіздер!
Әділ бағасын беретін қазылар алқасымен таныс болыңыздар.

Сайыс шартымен таныстыру
Сайыс бес аялдамадан тұрады. Аялдамаға тез жетіп, тапсырманы орындау керек. Ең жоғарғы ұпай саны 5 балмен есептеледі. Ұпай саны жоғарғы болып жеткен топ марапатталады. Бірінші топ атауы «Тұлпар» екінші «Сұңқар» әр топтың капитанымен таңыстыру.

Өтілу барысы: Әр топтын капитаны өзін таңыстырады, тобын таңыстырады. Бірнеше шумақ өлен оқып береді.
Мұғалім: 2 тур. «Сырлары көп білімнің» аялдамасы.
«Көп ойлан, жақсы сөйле-нұсқа болсын, сұраса-жауабың да қысқа болсын». Әр топқа 15 сұрақ беріледі. (Дұрыс жауап 1 ұпай).

Тапсырма: 1-топқа: «Сұңқарлар» ТОиРА 1-1

1. Қазақстанның Президенті алғаш қай жылы сайланды (1991 жылы)
2. Ахмет Бытұрсынов кім (қазақ халқының ғалымы, тіл білімнің атасы)
3. «Қалқаман-Мамыр» дастаның авторы (Ш. Құдайбердиев)
4. Қазақтың тұңғыш академигі (Қ. Сәтпаев)
5. Қазақ тілі қай тобына жатады (Түрік)
6. Қ.Р. рәзімдері қай жылы қабылданды (1992 ж. 4 майсым)
7. Әлемдегі ең үлкен көл (каспий көлі)
8. Қазақстандағы ең биік шың (Хан Тәңірі)
9. «Қазақстан Швейцариясы» аталған жер (Көкшетау)
10. Ерістің маңын кім басып алды, қай жылы (Жоңғар ханы Батур 1643 жылы)
11. Волейбол ойынында ойымен саны қанша (6 ойыншы)
12. Фонетика ғылымы нені зерттейді (тіл дыбыстарын)
13. Қазақстан шыққан тұнғыш олимпиада чемпионы кім (Ж. Үшкемпіров)
14. Қазақ халқының тұңғыш кәсібі суретшісі (Ә. Кәстеев)
15. Тәуке ханның заңдар жинағы (Жеті жарғы)

Тапсырма: 2-топқа «Тұлпарлар» ТоиРА 2-1

1. Шыңғыс хан қай баласына өз билігін мұрагерлікке берді (Үгедей)
2. Қазақстанның тәуелсіздік алған жылы (1991ж)
3. Ежелгі тас дәуірі (Палеолит)
4. Қазіргі өкімет басшысы кім (К. Мәсімов)
5. 2004 ж. Афинада өткен олимпиадалық ойындардың чемпионы болған қазақ спортшысы кім (Б. Артаев)
6. Қимыл іс-әрекеті білдіретін сөз тобы (етістік)
7. Ежелгі грек аңыздарын қалай атайды (Миф)
8. Дүние жүзінде ең көп тараған тіл (ағылшын)
9. Шоқанның шын аты (Мұхамед Қанапия)
10. 5-ке қараша-қарсы сан (5)
11. «Мен жастарға сенемін» өлеңінін авторы (М. Жұмабаев)
12. Жамбылдың өнердегі ұстазы (Сүйінбай)
13. Қазақтың ұлттық ойындарын ата (Бәйге, Көкпар, Қыз қуу, Алтыбақан)
14. Бес қаруға не жатады ( садақ, найза, мылтық, қылыш, айбалта)
15. Қазақстан БҰҰ кірген жылы (1992 ж)

Мұғалім: 2-тур «Сөз мәйегі» аялдамасы. «Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой.
Ақылды ой, алғыр сөз адамның ең жоғарғы қасиеті»
Тапсырма екі топқа беріледі
Адасқан әріптерді дұрыс қойып, бір сөз шығару. (Әр топқа үш сөзден сөздердің басын біріктіріп сөйлем шығару. (5 мин уақыт)

1. А І А Т Н І Л Н (ана тілін)
2. І Б У Л (білу)
3. М З П Ы Р Ы А (парызым)
4. Х Қ Н Л А Ы (халқын)
5. С Г Н Й Е У (сүйген)
6. Т А С Ы Л Н (салтын)
7. С Е Ү Р Й (сүйер)
8. А Қ Р А (арқа)
9. С Е Г Т І Ө Н Д І (төсіндегі)
10. У АР (ару)
11. А Л Қ А (қала)
12. З Ө (өз)
13. Р Х И Ы Д Ы А Т Н (тарихынды)
14. І Л Б (біл)
15. І Т Л (тіл)
16. А Т С Л У Ы А М Й Ы Н Т (таусылмайтын)
17. А Б Л Й Қ Ы (байлық)
18. П Қ Ұ Я И (құпия)
19. Ш Қ Ы О Ы Т Қ А (тоқшылық)
20. М Н А Ы Д И Қ Л Ы (имандылық)

Оқушылар тапсырманы орындағанша қонақтарға сұрақтар беріледі.

1. «Көксерек» повесінің авторы кім (М. Әуезов)
2. 1 дүниежүзілік соғыс қашан басталды (1914 ж)
3. М. Өтемісов И. Байманов бастаған көтеріліс қай жылдары болды (1836-1838 ж.ж)\Қ. 4. 4. 4. 4. Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (1837-1847)
5. Подполковник Гекке бастаған жазалау отрядына Исатай қаза болған кезде, Махамбет қандай монолог арнап жырлаған (Мұнара күн)
6 Х. Колумб Америкаға қай жылы саясат жасады (1498 ж)
7. Қазақтар қандай дала өсімдігінің иісін отанымыздың символы деп есептелген (жусан)
8. Планетамыздың өкпесі деп нені есептейміз (орман).
9. Ауа ылғалдығын анықтауға арлалған құрал (бараметр)
10. Ньютон нешінші жылы бүкіл әлемдік тартылыс заңын тұжырымдады (1687)
11. Сөз табындағы есімдер орынбасарын не дейді (Есімдік)
12. Лексика нені зертейді (сөз мағынасын)

Мұғалім: 3-тур.
«Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ» аялдамасы.
Әр топқа мақал-мәтел, жұмбақтар беріледі жұмбақтың жауабын тауып орыс және ағылшын тіліне аудар. Дұрыс жауап 1 ұпай.

1. Білімнен мол сый-асы,
С. Балғындардың ұясы (Мектеп-школа, Schooi-скул)
2. Көкпеңбек еді көктемде,
Т. Қызарады күзге жеткенде (Алма-яблоко, applle-эппл)
3. Өзі сондай аппақ
С. Жесең оны тәтті-ақ
(қант-сахар-shugar-шуга)
4. Өзі таудың бөктерінде өседі,
Т. Жаңа жылда үй төріне көмеді
(шырша, елка-new year tree-нью эар три)
5. Өзі айлакер, өзі бір қу
С. Жүрген жері айқай да шу
(Түлкі –лиса-fox-фос)
6. Қыс бойынша жатады,
Т. Тәтті ұйқыға батады
(аю-медведь- bear-беар)
7. Мысықтан бұл қоқады,
С. Бұдан піл қорқады
(Тышқан-мышь-mouse-маус)
8. Т. Адам басшысы (ақыл,ум,mind)
9. С. Отансыз адам-ормансыз бұлбұл (лес-орман, forest)соловей, мазэленд.
10. Т. Жердің сәні-егін
Ердің сәні (білім, знание, кноулег).
11. С. Ештен кеш (жақсы, хорошо гуд)
12. Т. Жаман айтпай жақсы (жоқ, нет, ноу)
13. С. Кітап білім (бұлағы, источник, ноуледж)
14. Т. Адам деген-айбарлы (ат, имя, нейм)

Мұғалім:4-тур: «Ескірмейтін ескі сөз» аялдамасы.
Таза сөйлеу де мәдениеттіліктің ең бір биігі. Екі топқа конверт беріледі, конверт ішінде қорғалатын тапсырмалар беріледі (3 мин уақыт).

1. Қазақстан-Республикам менің
2. Тіл тағдыры-ел тағдыры
3. Отанымның жүрегі-Астана
4. Ұстаз-ұлы тұлға
5. Теңдесі жоқ тарихи жеңіс

Мұғалім 5-тур «Кім жылдам» аялдамасы.
Екі топқа 5 тестан беріледі.
Қазақстан тарихы бойынша

Тұлпар
Шыңғыс хан әскеріне қатты қарсылық көрсеткен Орта Азия қалаларының бірі.
А) Бұхара Б) Отырар
2. Қазақстан Республикасының туының авторы
А) М. Әлімбаев Б) Ш. Ниязбеков
3. Абайдың аса дарынды шәкірті кім болған
А) М. Дулатов Б) Ш. Құдайбердіұлы
4. Қаңылылардың астанасы болған қала
А) Қызыл-аңғар Б) Битянь
5. Қазақстанның жаңа Астанасының салтанатты тұсау кесер тойы нешінші жылы болды
А) 1998ж Б) 1997ж

Сұнқарлар
1.Тың игеру Қазақстанда қай жылы басталды
А) 1946 Б) 1954
2. Желтоқсан уақиғасы қай жылы болды
А) 1980ж Б) 1986ж
3. 1916 жылғы көтерілістің сипаты
А) Буржуазиялық Б) Үй-азаттық
4. Н. Назарбаев
А) Ел басшы Б) Үкімет басшысына
5. Қ.Р. Президент жолдауы жылына неше рет жолданады
А) Екі рет Б) бір рет

Ойымыздың Сәбит Мұқановтың мына сөздермен аяқтағым келіп тұр.

Адамдардың әлемінде,
Туыстығын тілеймін.
Шын достықтың әр елде,
Тым ыстығын тілеймін.
Бақыт, еңбек, береке,
Ырыс күнін тілеймін.
Күнде думан, мереке
Тыныштығын тілеймін.